Για κάθε είδους Γιόγκα υπάρχει και διαφορετική διατροφή με μικρές αποκλίσεις.

Για τη χάθα Γιόγκα παραδοσιακά η διατροφή είναι χορτοφαγική, αποτελούμενη από φρέσκα φρούτα και λαχανικά, δημητριακά, όσπρια και λίγα γαλακτοκομικά προϊόντα.

Όμως αυτή η διατροφή χρειάζεται, όταν κανείς ασκείται καθημερινά και συστηματικά και αν έχει πολύ υψηλούς στόχους να καταφέρει μια πρόοδο σε ένα πνευματικό επίπεδο.

Ωστόσο, έχει συμβεί, άνθρωποι που δεν είχαν σχέση με κανενός είδους σωστή διατροφή να γίνουν δεχτοί από πνευματικούς δασκάλους και να προχωρήσουν στο ταξίδι της αυτοπραγμάτωσης με επιτυχία.

Πάντως, όσο πιο αδύναμα είναι η θέληση και το πάθος μας, τόσο περισσότερο ρόλο παίζουν οι λεπτομέρειες της διατροφής και των καθημερινών μας συνηθειών γενικότερα.

Αν το πάθος μας για γνώση και εξέλιξη είναι έντονο, καμιά λάθος διατροφή δεν μπορεί να το σταματήσει. Άλλωστε, όταν κανείς αναπτύσσει τη συνείδησή του, οι οδηγίες για το πώς και τι να φάει θα έρθουν από μέσα και θα είναι ακριβείς.

Και αυτό δεν είναι ικανότητα που έχουν μόνο οι σοφοί άνθρωποι. Σίγουρα έχει συμβεί έστω μια φορά στον καθένα μας να έχουμε σαφή μηνύματα από μέσα μας για το τι είναι το σωστό και τι το λάθος. Και αυτή την ικανότητα την ακονίζει κανείς περισσότερο, όταν ασκείται στη Γιόγκα.

Ωστόσο, η διατροφή είναι παράγοντας για την καλύτερη λειτουργία σώματος και νου, που θα μας προετοιμάσει για την άσκηση του διαλογισμού.

Επίσης, είναι  μια ωραία ευκαιρία για μάθηση και εξέλιξη σε όλους τους τομείς της ζωής μας.

Και για να κατανοήσουμε περισσότερο τη σχέση μας με τη διατροφή, πρέπει να μελετήσουμε τις ανάγκες του οργανισμού μας και τις ιδιότητες του νου.

Δηλαδή, υπάρχουν απ΄τη μια πλευρά οι ανάγκες του σώματος και απ την άλλη οι επιθυμίες του νου. Επιθυμία και ανάγκη.

Χρειάζεται να δούμε αυτές τις δύο καταστάσεις γενικότερα και όχι μόνο σε σχέση με τη διατροφή.

Μπορεί να δείτε ένα διαφημιστικό μήνυμα για ένα συγκεκριμένο φαγώσιμο και να σας γεννηθεί η επιθυμία να το φάτε. Αλλά πριν να δείτε το μήνυμα δεν είχατε αυτή την ανάγκη. Αυτό λέγεται επιθυμία.

Μπορεί να είστε αγχωμένοι ή να έχετε μια συναισθηματική πείνα και να σας γεννηθεί η επιθυμία να φάτε κάτι γλυκό. Βεβαίως αυτό μπορεί να σας χαλαρώσει για λίγο, αν το κάνετε, αλλά να ξέρετε ότι είναι επιθυμία του νου που μεταλλάχτηκε σε ανάγκη του σώματος.

Η ανάγκη έχει σχέση με την πείνα, όπως έχει σχέση με την ξεκούραση και τον ύπνο. Όπως έχει σχέση με το να προστατευτεί κανείς απ΄ το κρύο.

Όλες οι ανάγκες έχουν ένα κύριο χαρακτηριστικό. Κάποια στιγμή γίνονται επιτακτικές. Πρέπει να πας στην τουαλέτα π.χ. Αν το αγνοήσεις, για λίγο η ανάγκη θα υποχωρήσει -ευτυχώς- και μετά θα έρθει με μεγαλύτερη ορμή.

Οι επιθυμίες έχουν ένα άλλο χαρακτηριστικό. Δεν σταματούν ποτέ και αλλάζουν συνεχώς αντικείμενο. Αν δεν τις ικανοποιήσεις, δεν θα πάθεις τίποτα. Κι αν τις ικανοποιήσεις θα αλλάξουν πρόσωπο μέχρι να σε εξοντώσουν.

Υπάρχουν τροφές που είναι γλυκές στη γεύση και αφήνουν μια δυσάρεστη αίσθηση στο σώμα.. Και υπάρχουν τροφές που δεν έχουν έντονη γεύση, αλλά αφήνουν μια γλυκιά αίσθηση σ΄όλο το σώμα.

Αυτά είναι λόγια του Μπαγκαβαν Γκίτα ενός απ΄τα πιο σπουδαιότερα συγγράμματα της Γιόγκα.

Όταν έχετε μπροστά σας μια τροφή, μη ρωτάτε μόνο τη γλώσσα σας, αν θα πρέπει να τη φάτε, αλλά και το στομάχι και τα έντερά σας. Είναι σίγουρο πως κάτι σας λένε κι αν δεν το έχετε ποτέ ακούσει, ίσως δεν φταίει το σύστημα αυτοπροστασίας αλλά ο νους και οι επιθυμίες του που ελέγχει τις αισθήσεις. Εν προκειμένω τη γεύση.

Γι΄ αυτό ίσως ο Γκάντι να είπε ότι, αν ελέγξετε τη γεύση, θα κατακτήσετε τον κόσμο.

Χρειάζεται λοιπόν να αφουγκραζόμαστε συνεχώς αν θέλουμε να ζούμε με ποιότητα.

Η Γιόγκα επιβάλει στερήσεις, για να τιθασεύσει το νου και να καθαρίσει το σώμα. Και είναι καλό κατά διαστήματα να κάνει κανείς μια νηστεία, για να ξεκουράσει τα όργανα από το φόρτο εργασίας και τις τοξίνες.

Αλλά αν το δείτε σαν στέρηση, θα έχετε αρκετή αντίδραση απ΄το μυαλό σας και  μπορεί να σας αναγκάσει να σταματήσετε τη διαδικασία στη μέση.

Όταν έχετε επαφή με τις ανάγκες του σώματος όμως, μπορεί να σας έρθει αυτή η εντολή για αποτοξίνωση αυθόρμητα από μέσα σας και να το κάνετε με χαρά συγκεντρωμένοι στο ωραίο αίσθημα που προξενεί η διαδικασία.

Γιατί, όπως ειπώθηκε, πράγματα που είναι δύσκολα και όχι ευχάριστα, έχουν ως αποτέλεσμα ένα γλυκό αίσθημα στο τέλος.

Έτσι, το πώς θα χειριστούμε τη διατροφή μας έχει σχέση με το πώς θα χειριστούμε τη ζωή μας τελικά, τι θέλουμε να κάνουμε;

Μας ενδιαφέρει να ζήσουμε πολύ ή να μη πεθάνουμε ποτέ; Ή μας ενδιαφέρει να είμαστε ερωτευμένοι με τη ζωή, με την τροφή, με τον εαυτό μας με τη χαρά με όλα όσα μας περιβάλλουν;

Μας ενδιαφέρει η στιγμιαία απόλαυση, ή η μόνιμη;

Οι στιγμιαίες απολαύσεις που προέρχονται απ την ικανοποίηση των επιθυμιών, δεν κρατούν πολύ.

Όμως η συνεχής προσπάθεια να ρέουμε με τις επιταγές της φύσης, μας δημιουργεί μια σταθερή απόλαυση στη ζωή που διαρκεί, δίνοντας μια χαρά χωρίς ιδιαίτερο λόγο και μας γεμίζει δημιουργικότητα.

Έχουμε, για παράδειγμα, μπροστά μας ένα γεμάτο πιάτο λαχταριστό φαγητό και πεινάμε πολύ. Αρχίζουμε λοιπόν να κατεβάζουμε με βουλιμία τις μπουκιές ικανοποιώντας τη γλώσσα και το στομάχι με μουγκρητά ευχαρίστησης. Και μετά το στομάχι διαμαρτύρεται, η διάθεσή μας βαραίνει και δε μπορούμε να κάνουμε καμιά εργασία. Μια απόλαυση κάποιων στιγμών μας δημιούργησε τόση «δυστυχία» για τόσες ώρες.

Ας δούμε τώρα ένα άλλο σενάριο:

Τρώμε αργά μασώντας την τροφή πολύ καλά συγκεντρωμένοι, φρενάροντας λίγο την ανυπομονησία του νου, ενώ σκεφτόμαστε πόσοι άνθρωποι έχουν δουλέψει γι΄αυτή την τροφή μέχρι να έρθει στο πιάτο μας και πως αυτός ο καρπός δημιουργήθηκε από ένα μικρό σπόρο που μεγάλωσε και έγινε φυτό, ποτίστηκε, φροντίστηκε, μέχρι να έρθει το πλήρωμα του χρόνου να ανθίσει και να κάνει τον καρπό, να ωριμάσει κ.λ.π., αναπτύσσοντας έτσι ένα αίσθημα ευγνωμοσύνης και εκτίμησης για τα δώρα της ζωής, παίρνοντας χρόνο να συνειδητοποιήσουμε αυτή τη μυσταγωγία της λήψης και αφομοίωσης της τροφής, συνομιλώντας με τα όργανα της πέψης απ΄το στόμα μέχρι το τελευταίο κομμάτι του εντέρου.

Αντιμετωπίζουμε την τροφή σαν ευλογία της μητέρας φύσης που έρχεται να μας αγγίξει μ΄αυτή τη μορφή.

Αποτέλεσμα: Κατανάλωση μικρής ποσότητας τροφής, έχοντας το αίσθημα της πληρότητας, στομάχι που δεν διαμαρτύρεται, έντερα χωρίς αέρια, διάθεση καλή, ενέργεια να συνεχίσουμε τη δουλειά μας, κερδίζοντας χρόνο που θα χανόταν διαφορετικά στη διαδικασία της πέψης.

Και όλα αυτά, χωρίς να χάσουμε τίποτα από την απόλαυση του φαγητού, αντιθέτως την αυξάνουμε και την παρατείνουμε.

Έτσι εντάσσουμε το θέμα φαγητό σε ένα πλαίσιο πλατύτερου προβληματισμού.

Το πώς τρώμε είναι λοιπόν το πιο σημαντικό και όχι τόσο το τι τρώμε.

Αν παρ΄όλα αυτά χρειαζόμαστε κάποιες οδηγίες οπωσδήποτε σχετικά με το θέμα, οι κύριες συμβουλές είναι:

v  Φρέσκιες τροφές και φρεσκομαγειρεμένες όσο γίνεται, γιατί πέρα απ΄τα θρεπτικά συστατικά η τροφή είναι φορέας ενέργειας που χάνεται, όταν η τροφή είναι μπαγιάτικη και κατεψυγμένη ή παστή.

v  Τροφές με διαφορετική σύνθεση από γεύμα σε γεύμα, ώστε να παίρνει ο οργανισμός όλα τα απαραίτητα συστατικά.

v  Τροφή που έχει μαγειρευτεί με αγάπη και φροντίδα και αν είναι δυνατόν όχι από πηγές που δεν γνωρίζετε.

v  Όσο το δυνατόν λιγότερη ανάμειξη διαφορετικών ειδών τροφής, γιατί κουράζουν το πεπτικό σύστημα αλλά με συνοδεία σαλάτας και ειδικότερα πράσινες που είναι αντιοξειδωτικές καθώς και φρούτα στα ενδιάμεσα των γευμάτων.

v  Ελάχιστα υγρά στη διάρκεια του γεύματος και πολύ νερό μετά από 1-2 ώρες.

v  Όχι φαγητό μετά τις 8 η ώρα το βράδυ ή ακόμα καλύτερα όχι μετά τις 7, γιατί το πεπτικό σύστημα υπολειτουργεί το βράδυ κουράζοντας το συκώτι  και την καρδιά, ενώ δημιουργεί ανήσυχο ύπνο.

v  Κατά καιρούς και ειδικά στις αλλαγές των εποχών είναι καλό να κάνετε μια αποτοξινωτική δίαιτα, για να ξεκουράζετε τον οργανισμό σας και να ανανεώνετε τα κύτταρα. Μια καλή αποτοξίνωση χρειάζεται το λιγότερο τρεις μέρες αλλά και μια μέρα είναι οπωσδήποτε χρήσιμη.

-Η πιο αυστηρή αποτοξίνωση είναι με χυμούς φρούτων (όχι ανακατεμένους) για 3 μέρες που ακολουθείται από σαλάτες και ρύζι χωρίς λάδι και ψωμί την τέταρτη μέρα. Σταδιακά επανέρχεστε στην κανονική διατροφή συμπληρώνοντας ψωμί και λάδι την Πέμπτη μέρα και πρωτεΐνες την έκτη μέρα.

-Μια άλλη αποτοξίνωση μπορεί να είναι μονοφαγία. Τρώτε μόνο ένα φρούτο. Κατά προτίμηση κεράσι ή σταφύλι, (επειδή έχουν αρκετά θρεπτικά συστατικά. Ή τρώτε ένα είδος φαγητού. Παράδειγμα, ρύζι ή γλυκοπατάτες σκέτα, κάθε φορά που πεινάτε, για όσες μέρες σας επιτρέπει ο οργανισμός σας και επανέρχεστε πάντα σταδιακά στην κανονική διατροφή. Λιγότερο αυστηρές λύσεις είναι: Σαλάτες χωρίς λάδι και φρούτα μαζί με βότανα και νερό και ακόμα πιο ήπια αλλά για περισσότερες μέρες, όλων των ειδών τα χορτοφαγικά φαγητά αποκλείοντας  ζωικά προϊόντα (κρέας, τυροκομικά, ψάρια, όπως στις παραδοσιακές θρησκευτικές περιόδους ).

Εννοείται ότι οι πιο αυστηρές δίαιτες επιφέρουν αποτέλεσμα γρηγορότερα, ενώ οι πιο ελαστικές θέλουν περισσότερο χρόνο να δράσουν.

Στην αρχή κάθε αποτοξίνωσης είναι καλό να καθαρίζει το πεπτικό σύστημα, γιατί έτσι γίνεται καλύτερη η διαδικασία και η πείνα είναι λιγότερη.

Γι΄αυτό το σκοπό, η Γιόγκα διαθέτει ειδικές τεχνικές που διδάσκονται σε ένα ολιγόωρο σεμινάριο, αν το ζητήσετε, ανεξάρτητα απ΄τα εβδομαδιαία μαθήματα των ασκήσεων.

 

Γενικά, απ΄την πλευρά της Γιόγκα η οδηγία είναι όχι υπερβολή στο φαγητό ούτε υπερβολή στη νηστεία. Όχι υπερβολή στον ύπνο ούτε στην ξεκούραση. Ζείτε με μέτρο.

Αν έχετε φάει πολύ, αν έχετε γεμίσει τοξίνες, μην ασκείστε με ένταση και αποφεύγετε τις στάσεις που έχουν το κεφάλι πιο χαμηλά από τη λεκάνη (ανάποδες στάσεις).

Μη ζορίζεστε, αν δεν έχετε χωνέψει και παρ΄όλα αυτά θέλετε να κάνετε Γιόγκα.

Εύχομαι όλοι να μάθουμε τη δέσμευση απέναντι στον εαυτό μας να επιζητάμε τη χαρά, γιατί……

«Στην ατέλειωτη χαρά έχουν την πηγή τους όλα τα πράγματα»

(Ουπανισάδες, αρχαία κείμενα της Γιόγκα).